Noot: het paragraafnummer geeft deel, hoofdstuk en paragraaf aan; 1.11.2 betekent dus deel 1, hoofdstuk 11, paragraaf 2.
BEGRIP
OMSCHRIJVING
INDEX (PARAGRAAF)
AA
Accountant-administratieconsulent
1.9.5
Aandeel
Eigendomsbewijs in een NV of BV
1.2.5, 1.11.2, 3.2.3
Aandeel van derden
Correctiepost aan de passivazijde van een geconsolideerde balans, ontstaan bij het consolideren van een minder dan 100% deelneming
1.16.6
Aandelenkapitaal
Het door eigenaren ingebrachte vermogen
1.2.5, 3.2.3
ABC
Zie: activity based costing
Absorption costing
Zie: integrale kostprijscalculatie
2.4.5
Accountantsverklaring
Verklaring over het getrouwe beeld van een jaarrekening, afgegeven door een onafhankelijke deskundige
1.9.5
Accounting
Financiële informatie
2.1
Accountingprincipes
Algemeen aanvaarde uitgangspunten bij de opstelling van een jaarrekening
1.9.7
Acid test ratio
Zie: quick ratio
Activa
De bezittingen van een organisatie
1.2.1, 1.6.4
Activity based costing
Methode ter allocatie van indirecte kosten aan kostendragers
2.4.5
Administratieve organisatie
Het totaal van preventieve maatregelen om geld, goederen en gegevens te beschermen
3.12.5
Afrekenen op resultaat-verantwoordelijkheid
De confrontatie tussen behaalde resultaten en vooraf afgesproken resultaten
2.7.4, 2.8.2
Afschrijving
De in geld uitgedrukte waardedaling van vaste activa
1.3.4, 1.10.3
Agency-theorie
De theorie die zich bezighoudt met het gedrag van agent en principaal
2.2.7
Agent
Lasthebber, aangesteld door principaal
2.2.7
Agio
Een premie boven de nominale waarde bij de emissie van aandelen
1.11.2, 3.2.3
Ook: Verschil tussen contante koers en termijnkoers bij valuta
3.7.5
All in lease
Operationele lease waarbij beheer, onderhoud en service voor rekening van de lessor komen
2.3.7
Alternatieve kosten
Zie: opportunity costs
Amortisatie
Afschrijven op goodwill
3.10.2
AO
Zie: administratieve organisatie
At the money-optie
Wisselkoers = uitoefenprijs (bij valutaoptie)
3.7.6
Badwill
Zie: negatieve goodwill
Balanced scorecard
Methode om financiële en niet-financiële prestatie-indicatoren in kaart te brengen
2.7.3, 3.9.1, 3.9.3, 3.9.4, 3.9.5, 3.9.6
Balans
Een momentopname van bezit, schuld en eigen vermogen
1.2.1, 1.2.3, 1.6.4
Basisswap
Instrument ter dekking van renterisico
3.6.4
BBSC
Business Balanced Scorecard; zie: balanced scorecard
Bedrijfseconomisch jaarverslag
Zie: jaarverslag
Bedrijfsresultaat
Het verschil tussen netto-omzet en operationele kosten
1.3.5
Beginbalans
Balans opgemaakt aan het begin van een boekjaar
1.2.2
Begroting
De financiële vertaling van een plan
2.5.3, 3.5.1
Beheersen
Waarmaken in een organisatie wat met het nemen van beslissingen is beoogd
2.2.4
Beliefs systems
Systemen die een expliciete set van kernwaarden van de organisatie tot uitdrukking brengen
2.2.2
Beslisrechten
De vaststelling welke manager bevoegd is tot het nemen van welke beslissing
2.2.3, 2.4.2, 2.5.4
Besloten Vennootschap
Ondernemingen met rechtspersoonlijkheid; de eigenaren zijn aandeelhouder; deze aandelen zijn niet vrij verhandelbaar
1.7.2
Besluitvorming
Keuzes maken uit alternatieve mogelijkheden
2.2.3
Besturen (van een organisatie)
Strategie bepalen, beslissen, beheersen en verantwoorden
2.2.1
Beurswaarde
Waarde op een effectenbeurs
3.2.3
Beyond budgeting
Werken zonder strikte vorm van budgettering
2.5.6
BLI
Zie: bottom line impact
Boekwaarde
Beginwaarde minus afschrijving
1.10.3
Boundary systems
Systemen die grenzen stellen aan het handelen van managers
2.2.2
Bounded rationality
De menselijke rationaliteit wordt begrensd door wat managers waarnemen van de werkelijkheid
2.2.7
Bottom line impact
Het financiële effect dat een operationele beslissing heeft op de nettokasstroom
2.4.3, 2.8.2
Break even point
De productieomvang waarbij de totale verkoop opbrengst precies gelijk is aan de totale kosten
2.4.3
Brutomarge
Het bedrijfsresultaat als percentage van de omzet
1.15.6
Budget
Taakstellende begroting
2.5.3, 2.8.2
Budget constrained evaluation
Evaluatiemethode bij budgettering
2.5.7
Business balanced scorecard
Zie: balanced scorecard
Business case
Weergave van alle beslissingsrelevante aspecten in geval van een investeringsanalyse
2.3.5, 3.5.2
BV
Zie: besloten vennootschap
BW 2:9
Burgerlijk Wetboek deel 2, titel 9, regelt inhoud en publicatie van het jaarverslag
1.8.2
Bijzondere zeggenschapsrechten
Onderdeel van de ‘overige gegevens’ in een jaarverslag, waarin melding wordt gemaakt van afwijkende zeggenschap
1.9.5
Calloptie
Recht om iets in de toekomst te mogen kopen tegen een nu vastgestelde prijs
2.3.9, 3.7.6
Cap
Instrument ter dekking van renterisico
3.6.5
CAPEX
Capital expenditure; investeringsuitgaven
3.5.1
Capital charge
De WACC vermenigvuldigd met het in marktwaarde uitgedrukte vermogen
3.10.4
Cashflow
In- en uitgaande kasstromen
2.3.2
Cashmanagement
Het zorgen dat een organisatie op het juiste moment voldoende liquide middelen heeft
3.3.5
Categorische rekening
Bepaalde wijze van opstelling van een winst- en verliesrekening
1.12.3
CM
Contributiemarge, zie: dekkingsbijdrage
Code Tabaksblat
Nederlandse code over deugdelijk ondernemingsbeheer
3.8.3, 3.8.7
Collar
Instrument ter dekking van renterisico
3.6.5
Commanditaire vennootschap
Een onderneming waar onder gemeenschappelijke naam door twee of meer personen een bedrijf wordt uitgeoefend en er vermogenverschaffers zijn die niet hoofdelijk aansprakelijk zijn
1.7.2
Commercieel jaarverslag
Zie: jaarverslag
Committed fixed costs
Niet meer door een manager te beïnvloeden vaste kosten
2.4.4
Concern
Moedermaatschappij en één of meer dochters tezamen
1.16.2
Consolidatie
Samenvoeging van de jaarrekeningen van moeder- en dochtermaatschappijen
1.16.3
Constante kosten
Zie: vaste kosten
Contante waarde
Cash flows in de toekomst teruggerekend naar de waarde vandaag
2.3.3
Contributiemarge
Zie: dekkingsbijdrage
Converteerbare obligatie
Obligatie waarbij de houder het recht heeft om de obligatie op een vooraf bepaald tijdstip om te zetten in aandelen van dezelfde organisatie
3.2.4
Coöperatieve vereniging
Ondernemingen met rechtspersoonlijkheid; de eigenaren zijn lid van de onderneming
1.7.2
Corporate governance
Deugdelijk ondernemingsbeheer
3.8.2, 3.8.3
COSO ERM-model
The Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission en Enterprise Risk Management; kaders voor interne beheersing van risico’s
3.8.2, 3.8.6
Cost center
Zie: kostencentrum
Cost plus-verrekening
Interne verrekening op basis van kostprijs plus winstopslag
2.6.4
Crediteuren
Schuldeisers als gevolg van door hen geleverde en gefactureerde goederen en diensten
1.11.4, 3.3.6
Creditzijde
De passivazijde van een balans
1.2.1
Current ratio
Liquiditeitskengetal; geeft de verhouding tussen vlottende activa en kortlopende schuld
1.15.3
CV
Zie: commanditaire vennootschap
DCF
Zie: discounted cashflow
Debetzijde
De activazijde van een balans
1.2.1
Debiteuren
Zie: vorderingen
Debt ratio
Solvabiliteitskengetal; de verhouding tussen vreemd vermogen en het totale vermogen
1.15.4
Decision rights
Zie: beslisrechten
Deelneming
Een belang in een andere organisatie
1.10.5, 1.16.2
Degressief variabele kosten
Kosten die minder dan rechtevenredig veranderen als het volume verandert
2.4.5
Dekkingsbijdrage
Het verschil tussen omzet en variabele kosten
2.4.3
Deming circle
Zie: planning-en-control-cyclus
Desinvesteren
Afschaffen van capaciteit (inkrimpen)
1.4.1
Diagnostic control systems
Procesbewakingssystemen, die het handelen van managers volgen
2.2.2
Direct costing
Kostencalculatiemethode waarbij de variabele kosten worden geconfronteerd met de omzet en de vaste kosten als periodekosten worden beschouwd
2.4.3
Directe kosten
Kosten waarvan duidelijk is voor welke kostendrager zij zijn gemaakt
2.4.5
Directe methode
Methode om de operationele kasstroom in het kasstroomoverzicht te bepalen
1.13.2, 2.3.2
Directieverslag
Een verslag over de belangrijkste activiteiten en gebeurtenissen in het afgelopen jaar
1.9.4
Disagio
Verschil tussen contante koers en termijnkoers bij valuta
3.7.5
Discounted cashflow
Contantewaardemethoden bij investeringen
2.3.5
Discretionary fixed costs
Nog door een manager beïnvloedbare vaste kosten
2.4.4, 2.6.3
Dividend
Aan aandeelhouders uit te keren winst
1.2.5, 3.2.3
Dochtermaatschappij
Bedrijf waarin overwegende zeggenschap wordt uitgeoefend
1.16.2
Dubieuze debiteuren
Debiteuren die naar verwachting niet of niet geheel hun rekening zullen betalen
1.10.7
Du Pont Chart
Schema dat het effect van een verandering weergeeft op de rentabiliteit
1.15.9
EBIAT
Earnings before interest and after taxes
3.10.5
EBIT
Earnings Before Interest & Taxes; zie ook: bedrijfsresultaat
1.3.5, 1.12.4
EBITDA
Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation & Amortization
1.12.4, 3.5.3, 3.10.5
Economic profit
Contante waarde van toekomstige kasstromen
3.10.5
Economic value added
Begrip uit value based management; NOPAT verminderd met de capital charge
3.10.5
Economische levensduur
De periode dat een actief in bedrijf blijft
1.3.4, 1.10.3
Eenmanszaak
Een onderneming zonder rechtspersoonlijkheid die één eigenaar, tevens directeur, kent
1.7.2
EESV
Zie: Europees Economisch Samenwerkingsverband
Egalisatierekening
Boekhoudkundige verwerking van subsidiëring van materiële vaste activa
1.11.6
Eigen vermogen
Vermogen, ingebracht door de eigenaren van een organisatie; ook: bezittingen minus schulden
1.2.1, 1.2.5, 1.6.2, 1.11.2, 3.2.3
Eindbalans
Balans opgemaakt op het einde van een boekjaar
1.2.2
Emissie
Het uitgeven van waardepapieren, zoals aandelen
3.2.3
Emissieprijs
De prijs waartegen nieuw uit te geven effecten in de markt worden gezet
3.2.3
EP
Zie: economic profit
EURIBOR
EURopean InterBank Offered Rate
3.6.2, 3.6.3
Europees Economisch Samenwerkingsverband
Samenwerkingsvorm van ondernemingen uit verschillende landen van de E.U.
1.7.2
Europese coöperatieve vennootschap
Zie: Societas Cooperativa Europaea
EVA
Zie: economic value added
Expense budget
Zie: uitgavenbudget
Expiratiedatum
Vervaldag (bij optiehandel)
3.7.6
Exploitatiebegroting
Zie: operationele begroting
Exploitatierekening
Zie: winst- en verliesrekening
Exposure
Het bedrag dat ten gevolge van fluctuerende wisselkoersen onderhevig is aan valutarisico
3.7.2, 3.7.5
Factorering
Het overdragen van vorderingen aan een bedrijf, dat verder de financiële afwikkeling regelt
3.7.4
FIFO
First in, first out, de boekhoudkundige aanname dat de eerst binnengekomen voorraad als eerste wordt verkocht
1.10.6
Financial accounting
Verantwoordingsinformatie aan externen
2.1, 2.8.2, 3.1
Financial leverage
Zie: hefboomeffect
Financiële baten en lasten
Betaalde en ontvangen rente
1.3.5
Financiële hefboomwerking
Zie: hefboomeffect
Financiële instrumenten
Instrumenten om financiële risico’s te dekken
1.10.8, 3.6.1, 3.8.4
Financiële planning
Weergave van de financiële gevolgen van voorgenomen activiteiten
3.5.1
Financiële vaste activa
Financieel bezit voor langere termijn vastgelegd in de organisatie
1.2.3, 1.10.5
Financiële verantwoording
Het bezien of een organisatie die financiële resultaten heeft behaald die zij als doelstelling heeft
1.6.1, 1.6.2
Financiering
Het aantrekken en afstoten van vermogen
3.1, 3.2.1
Financieringsactiviteiten
Activiteiten ter financiering van een organisatie, zoals geld lenen, een lening aflossen
1.4.1
Financieringsbeslissing
Beslissing over het aantrekken of afstoten van vermogen
2.2.3
Fiscale jaarrekening
Jaarrekening als grondslag voor de heffing van vennootschapsbelasting
1.12.5
Floor
Instrument ter dekking van renterisico
3.6.5
Fondsenwervende instellingen
Organisaties die charitatieve doelen nastreven en hun inkomen verkrijgen uit giften en subsidies
1.7.7
Formule van Camp
Methode om de optimale bestelomvang te bepalen
3.3.3
Forward exchange market
Valutatermijnmarkt
3.7.5
Forward
Een termijncontract ‘op maat’
3.6.2
Forward rate
Termijnkoers
3.7.5
FRA
Zie: future rate agreement
Fraption
Een optie op een FRA
3.6.3
Fraude
Bedrog bestaande uit vervalsing van administratie of ontduiking van voorschriften; een opzettelijke handeling waardoor onrechtmatig voordeel wordt verkregen
3.12.2
Fraudedriehoek
De drie condities (mogelijkheid, druk en rationalisatie) waaraan voldaan moet zijn wil men fraude plegen
3.12.3
Free cashflow
Zie: vrijekasstroom
Full costing
Zie: integrale kostprijscalculatie
2.4.5
Full service lease
Zie: all in lease
Functionele rekening
Bepaalde wijze van opstelling van een winst- en verliesrekening
1.12.2
Fusie
Samenvoegen van twee of meer organisaties tot één nieuwe organisatie op basis van gelijkwaardigheid
1.16.1, 3.11.1
Future
Een gestandaardiseerd termijncontract, verhandelbaar via de beurs
3.6.2
Future rate agreement
Instrument ter dekking van renterisico
3.6.3
GBR
Zie: gemiddelde boekhoudkundige rentabiliteit
Gearing
Solvabiliteitskengetal; de verhouding tussen vreemd vermogen en eigen vermogen
1.15.4
Geconsolideerde jaarrekening
Jaarrekening van moedermaatschappij en dochtermaatschappijen samengevoegd
1.16.3
Geldmarkt
Plaats waar vreemd vermogen op korte termijn wordt verkregen
3.2.2
Gemengd budget
Een combinatie van een uitgavenbudget en een standaardkostenbudget
2.5.4
"Gemiddelde boekhoud-kundige rentabiliteit"
Verouderde methode ter bepaling of een investering rendabel is
2.3.5
Geplaatst kapitaal
Het aantal uitgegeven aandelen vermenigvuldigd met de nominale waarde
1.11.2
Gepubliceerd jaarverslag
Zie: jaarverslag
Gewone aandelen
Aandelen die geen voorrang krijgen bij dividend of waaraan geen bijzondere rechten zitten
3.2.3
Goal congruence
Het zorgen dat belangen van individuele afdelingen parallel lopen aan organisatie-doeleinden
2.6.2
Going concern
Uitgangspunt dat bedrijfsactiviteiten zullen worden voortgezet
1.9.7
Goodwill
De meerprijs bij een overname boven de boekhoudkundige waarde
1.10.4, 1.16.4, 3.11.4
Hefboomeffect
Samenhang tussen rentabiliteit en solvabiliteit
1.15.7, 3.2.5
Herwaarderingsreserve
Reserve ontstaan door waardestijging van activa
1.11.2, 3.2.3
Horizontale balansopstelling
Zie: scontrovorm
Hurdle rate
Minimale uitkomst van een interne rentevoet wil er sprake zijn van een rendabele investering
2.3.5
IAS
International Accounting Standard; uitspraak over de wijze waarop bepaalde zaken in een jaarrekening dienen te worden verwerkt
1.8.4
IASB
International Accounting Standards Board
1.8.4
IASC
International Accounting Standards Committee
1.8.4
IC
Zie: interne controle
IFRS
International Financial Reporting Standards; samenhangend geheel van boekhoudregels, opgesteld door de IASB
1.8.4, 3.8.2, 3.8.4
Immateriële vaste activa
Niet-tastbaar bezit voor langere termijn vastgelegd in de organisatie
1.2.3, 1.10.4
Impairmenttest
Test die nagaat of de hoogte van de goodwill op de balans nog klopt
1.16.4, 1.16.7, 3.8.4
Indirecte kosten
Kosten waarvan niet duidelijk is voor welke kostendrager zij zijn gemaakt; zij kunnen alleen via een arbitraire verdeelsleutel worden toegerekend aan een kostendrager
2.4.5
Indirecte methode
Methode om de operationele kasstroom in het kasstroomoverzicht te bepalen
1.13.2, 2.3.2
Ingebouwd optimisme
De uitkomst van een beslismodel positief beïnvloeden door relevante aspecten mooier voor te stellen dan zij in werkelijkheid zijn
2.3.10
INK-model
Model voor prestatiemeting en –rapportering van het Instituut Nederlandse Kwaliteitszorg
3.9.6
Input budget
Zie: uitgavenbudget
Integrale kostprijscalculatie
Kostprijscalculatiemethode waarbij zowel de vaste als de variabele kosten worden toegerekend aan een kostendrager
2.4.5, 2.8.2
Interactive control systems
Formele informatiesystemen die managers in staat stellen te reageren op strategische onzekerheden
2.2.2
Interestdekking
Solvabiliteitskengetal; bedrijfsresultaat gedeeld door de rentelasten
1.15.4
Interestpariteitstheorie
Theorie die het verband legt tussen het verschil in rentevoet tussen twee landen en het verschil tussen termijnkoers en contante koers
3.7.5
Internationale leasing
Methode om valutarisico extern te dekken
3.7.4
Interne controle
Toezicht op de activiteiten of de oordeelsvorming van anderen door of namens de leiding
3.12.5
Interne criminaliteit
Fraude door eigen werknemers
3.12.2
Interne rentevoet
Investeringsanalysemethode waarbij wordt bij welk percentage de nettocontantewaarde gelijk is aan nul
2.3.5
Interne verrekening
De betaling van intern geleverde producten en diensten
2.6.1, 2.6.2, 2.6.3, 2.6.4, 2.6.5, 2.8.2
In the money-optie
Wisselkoers is hoger of lager dan de uitoefenprijs (bij valutaoptie)
3.7.6
Intrest coverage ratio
Zie: interestdekking
Intrest rate cap
Zie: cap
Intrest rate collar
Zie: collar
Intrest rate floor
Zie: floor
Intrinsieke waarde
De waarde volgens de balans
1.10.5, 3.2.3
Investeringsactiviteiten
Aanschaf van capaciteit
1.4.1, 3.1
Investeringsbegroting
Raming van de uitgaven voor voorgenomen investeringen
3.5.2
Investeringsbeslissing
Beslissing over de aanschaf van capaciteit
2.2.3, 2.3.1, 2.8.2
Investeringsbudget
Budget dat de hoogte van de toegestane investeringen geeft
2.5.5
Investment center
Zie: investeringscentrum
Investeringscentrum
Onderdeel van een organisatie waarbij het management verantwoordelijk is voor de winst in relatie met het geïnvesteerde vermogen
"2.5.4, 2.6.4, 2.7.33.5.2"
IR
Zie: interne rentevoet
IRR
Internal rate of return, zie: interne rentevoet
Jaardocument
Het jaarverslag in een zorginstelling
1.7.7
Jaarrapport
Zie: jaarverslag
1.9.2
Jaarrekening
Verslag van de financiële situatie en de geleverde financiële prestaties in het afgelopen jaar
1.9.3
Jaarverslag
Een verslag dat tot doel heeft het afleggen van verantwoording aan de eigenaren van een organisatie
1.6.3, 1.9.2
JIT
Zie: just-in-time-principe
Joint venture
Samenwerkingsverband waarbij twee organisaties gezamenlijk een derde organisatie aansturen
3.11.1
Jurisprudentie
Uitspraken van de rechter
1.8.6
Just-in-time-principe
Materialen, grondstoffen en dergelijke worden geleverd op het moment dat zij nodig zijn, waardoor zonder voorraad kan worden gewerkt
3.3.3
Kapitaal
Het oorspronkelijke eigen vermogen van een organisatie
1.11.2
Kapitaalassociatie
Onderneming met rechtspersoonlijkheid waarbij kapitaalverstrekkers vermogen inbrengen
1.7.2
Kapitaalmarkt
Plaats waar vreemd vermogen op lange termijn wordt verkregen
3.2.2
"Kasstroom"
Ontvangsten en betalingen
2.3.2, 2.3.4
- uit financieringsactiviteiten
Betalingen aan financiers ter aflossing van een lening, ontvangsten van financiers in de vorm van een lening
1.4.5, 1.13.1, 1.13.3
- uit investeringsactiviteiten
Betalingen voor investeringen, ontvangsten uit desinvesteringen
1.4.4, 1.13.1, 1.13.3
- uit operationele activiteiten
Betalingen door klanten, betalingen aan personeel, leveranciers
1.4.3, 1.13.1, 1.13.2, 1.13.3
Kasstroomoverzicht
Een overzicht dat de mutatie in de liquide middelen gedurende een periode verklaart